ProfessioneelZijn

Hét hedendaagse organisatiebegrip en ‘buzz word’ is eigenaarschap. Je leest er veel over in relatie tot professionaliteit en het Rijnlands organiseren, waar vakmanschap centraal staat. Binnen organisaties zijn we in de praktijk op allerlei plekken geneigd het eigenaarschap weg te halen op de plek waar het zou behoren te liggen. Onder de noemer van ‘ondersteuning bieden’ of ‘risicobeheer’ nemen we (on)bedoeld eigenaarschap over van de professional.

Daarmee zetten we in de praktijk een hele negatieve spiraal in werking, want wie onteigend wordt stopt met groeien, met betekenisvol zijn en dus met het nemen van initiatief en echte verantwoordelijkheid. Het doet afbreuk aan autonomie van de professional en stemt uiteindelijk niet overeen met de ware bedoeling van de organisatie. Zelden wordt echter betekenis en uitleg gegeven aan het begrip eigenaarschap. Om te verhelderen, ga ik daarom hier eens wat dieper op in.

Eigenaarschap is vooral een gevoel
Vanuit de psychologische theorie wordt als kern van eigenaarschap gesproken over een ervaren eigendom c.q. domein wat van ‘mij of van ons’ is. Deze worden in haar betekenis uitgewerkt in een vijftal aspecten die eigenaarschap omvatten. Allemaal zaken die van grote invloed zijn op houding, gedrag en motivatie en daarmee op de autonome prestaties van de vakman of professional. Je bent eigenaar als je het gevoel hebt dat je kunt beïnvloeden. Onderstaand de vijf kenmerken van eigenaarschap:

1. Gevoel van verantwoordelijkheid
Wanneer we het gevoel hebben iets te bezitten, dan voelen we ons verantwoordelijk om ervoor zorg te dragen en het zo nodig te beschermen. Wanneer we er voor zorgdragen dan neigen we automatisch om het ook te verbeteren, te controleren en in eigen handen te houden. Eigenaarschap kun je niet opdringen. Je kunt iemand wel verantwoordelijkheid laten nemen, maar het opleggen zal nooit eenzelfde gevoel geven. Als voorbeeld het ervaren verschil tussen het wassen van je lease auto omdat het wordt verwacht of het wassen, misschien wel poetsen, van je auto waarvoor je zolang gespaard hebt.

2. Gevoel van identiteit
Het gaat dan om ‘mijn beroep’, die activiteiten of professionele rol die ik op mijn unieke manier vervul en kleur geef. Daar horen ook rituelen bij die deze professionele identiteit versterken. Zoals bijvoorbeeld de witte jas en stethoscoop van de dokter of de over-gemotoriseerde bus van de klussende zzper. Zien jullie allemaal wie ik ‘ben’?

3. Gevoel van aanspreekbaar zijn
Wanneer we iets bezitten dan verwachten we daar ook ‘aanspreekbaar’ op te zijn. Het gaat dan over het doel en de resultaten van mijn activiteiten. We gaan er van uit dat anderen zien wat ik doe en verwachten dus impliciet dat anderen mij hier op kunnen aanspreken. Het gegeven dat mijn rol zichtbaar is voor anderen heeft een versterkend effect. Want je kunt je natuurlijk zowel in positieve als negatieve zin onderscheiden.

4. Gevoel van eigenwaarde
Het gevoel van eigenwaarde heeft te maken met het geloof in de eigen vaardigheden en competenties die nodig zijn om de professionele rol succesvol te kunnen vervullen. Wanneer we dat ervaren als ons domein dan versterken we ons gevoel van competent zijn. We hebben daarmee invloed op de aanpak en uitkomsten, het geeft ons een ‘beroepstrots’. Daarom is het werken met talenten ook zo uitdagend. Je unieke persoonsgebonden competenties en vaardigheden naar buiten brengen versterkt per definitie je zelfbeeld.

5. Gevoel van verbondenheid
Ergens bij horen of thuis voelen is een fundamenteel menselijke behoefte. Wanneer we iets bezitten dan voelen we er ons ook mee verbonden, dit kan een rol, plek, object of groep zijn. Denk aan het hebben van een baan, het bezit van een woning of onderdeel zijn van een team. We zeggen dan ‘Iemand zit op zijn of haar plek’. Het geeft grond onder je bestaan en de betekenis van het er mogen zijn.

Mensen willen wel veranderen, maar niet veranderd worden!
Werken aan eigenaarschap is eigenlijk heel eenvoudig. Ga in gesprek en luister naar de blokkades op de werkvloer. Betrek de vakmensen bij het oplossen van problemen die eigenaarschap verhinderen. Maak gebruik van de enorme hoeveelheid praktijkervaring. Geef ruimte aan de behoeften aan vrijheid en erkenning van aanwezige talenten. Medewerkers willen graag ondernemerschap en verantwoordelijkheid tonen en hiervoor gewaardeerd worden! 

Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen? We organiseren ook Inspiratie Sessies over Eigenaarschap.